donderdag 23 juni 2011

Hoe redden we Griekenland?

Europese Schuldencrisis.

Op uitnodiging van onze afdelingsvoorzitter ben ik woensdagavond 22 juni meegegaan naar het fameuze Café Dudok in Den Haag waar de landelijke SP een thema-avond had georganiseerd over de schuldencrisis van Griekenland en de noodzakelijke Europese aanpak.

Rond 20.00 uur opende partijvoorzitter Emile Roemer de discussieavond in een volgepakt zaaltje. De belangstelling was onverwachts heel groot en veel mensen moesten teleurgesteld worden omdat er geen plaatsen meer waren. In het publiek waren ook veel SP-parlementariërs en partijraadsleden te herkennen.
Samen met Ewout Irrgang was hij het afgelopen weekend zelf twee dagen in Griekenland geweest om ter plaatse te spreken met verschillende personen en groeperingen. In het tv programma Knevel en van den Brink op dinsdagavond gaf hij een eerste lezing van zijn indrukken en bevindingen. Zo vertelde hij dat de aangekondigde BTW verhoging van 11 naar 23% hard is aangekomen bij de gewone burger. Daarnaast bleek ook dat er zo’n 23.000 MKB bedrijven failliet waren gegaan, hetgeen aangeeft hoe ernstig de economische situatie is.
Daarna nam financiën woordvoerder Ewout Irrgang het woord die ook als discussieleider zou optreden. Allereerst vertelde hij het standpunt van de SP met betrekking tot Griekenland. De SP is niet voor verdere uitbreiding van leningen aan Griekenland omdat de schuld, nu 150% van het BNP en oplopend tot 170%, onhoudbaar is geworden en dus gesaneerd moet worden. Daarmee wordt bedoeld dat een deel van de schuld gewoon kwijtgescholden moet worden, zoals dat ook gebeurt bij een burger die in een schuldhulpverleningstraject belandt. Natuurlijk is Griekenland niet het enige land met zo’n hoge schuld want bijvoorbeeld Japan heeft een nog hoger schuldpercentage, maar die hoeven veel minder rente te betalen en de economie groeit daar gemiddeld veel meer. Dus de combinatie van hoge schuld, hoge rente en lage economische groei maken het voor Griekenland feitelijk onmogelijk in 20 jaar en zelfs met hele strenge bezuinigingen om er weer bovenop te komen. Het is niet meer dan rechtvaardig om Griekenland te helpen, want alleen maar meer leningen maken het land alleen maar zwakker. Toch willen de meeste politieke partijen en Europese landen hier nog niet van horen. Veel Duitse, Franse banken en vooral ook de Europese Centrale Bank hebben voor grote bedragen Griekse staats-obligaties op de balans staan. Een Griekse schuldsanering zou voor hen desastreus kunnen zijn en dat is weer niet goed voor het Europese imago en de Euro. Het gaat dus vooral om het Europese prestige en de Europese belangen die op het spel staan.

Heleen Mees (econoom, jurist en PvdA-lid) kreeg daarna het woord voor een korte inleiding met de titel Europees renteraadsel. Zij liet een grafiek zien waarin de rentetarieven op staatsobligaties voor landen als Griekenland, Spanje, Portugal, Ierland en Duitsland te zien waren van de afgelopen 30 jaar. Opvallend daarbij was dat die rentetarieven op staatsobligaties voor Griekenland, Portugal en Ierland vóór toetreding tot de Euro al heel hoog waren, soms wel tot 15 en 17%. Na toetreding tot de Euro zakken die tot het Europese gemiddelde van zo’n 5%, maar sinds het uitbreken van de financiële crisis in 2008 lopen die nu weer sterk op tot bijna even hoge percentages als daarvoor.
Haar conclusie was dus duidelijk. Deze landen hadden nooit zomaar toegelaten mogen worden tot de Euro. Dit was informatief maar niet zeer belangwekkend want inmiddels is ook gebleken dat Griekenland met de cijfers heeft gerommeld, daarbij geholpen door de Amerikaanse bank Goldman Sachs. De toenmalige minister Zalm heeft wel een tijdlang bezwaren gehad tegen toetreding van Griekenland maar is uiteindelijk ook over stag gegaan.
Daarna nam Ewout Irrgang het weer over en introduceerde twee prominente hoogleraren economie, te weten Herald Benink van de Universiteit van Tilburg en Alfred Kleinknecht van de Technische Universiteit Delft . Een derde genodigde professor Sweder van Wijnbergen liet helaas verstek gaan. Kennelijk waren de organisatoren hier niet van op de hoogte want ze keken vaker onrustig waar deze persoon toch bleef. De inhoudelijke bijdrage van Kleinknecht was beperkt, omdat het ook niet echt zijn vakgebied is. Met zijn uitgesproken accent, die zijn Duitse herkomst verraadt, had hij wel een paar pakkende slogans. Benink was daarentegen heel goed op de hoogte en kon het ook voor een groter publiek heel duidelijk uitleggen. Als hoogleraar Banking & Finance mag je dat ook verwachten.

Toch werd het geen fel debat tussen voor- en tegenstanders want over de meeste kwesties was men het wel eens. Enkele belangrijke vragen kwamen naar voren zoals uitspraken van minister de Jager en ook DNB president Wellink dat Europa geen keuze heeft en Griekenland wel moet helpen. Als dat land failliet gaat en daarna ook mogelijk de ECB, Franse en Duitse banken dan zou een vergelijkbare Europese crisis ontstaan als na de val van de Amerikaanse bank Lehman Brothers. Benink relativeerde dat met duidelijke argumenten en gelooft niet in zo’n desastreus rampenscenario. Veel Griekse beleggers en banken gaan er al van uit dat Griekenland haar schulden niet kan afbetalen, dus zal het niet als een echte verrassing komen.
Daarna kwam de kwestie aan de orde of een mogelijk faillissement van Griekenland ook de andere zwakke Europese landen zoals Portugal, Ierland en Spanje zal meeslepen in een vrije val. Ook daar waren de deskundigen niet echt bevreesd voor. Bij Griekenland gaat het echt om staatsschulden door structurele tekorten bij begrotingen en in de economie. Bij de andere landen zijn de schulden veroorzaakt door de huizenbubbel en zijn dus anders van aard.

Vervolgens kreeg SP- Europarlementariër Dennis de Jong het woord voor zijn bijdrage. Ondanks zijn wat sjofel, Engels ruiten colbertje had hij een sterk inhoudelijk verhaal. Hij had zelf ervaren hoe machtig de bankenlobby in Brussel is. Er is zelfs een permanent overleg tussen de bankenlobby en het Europese parlement . Hij is terecht bang dat het parlement en de Europese commissie te zeer meegaan met deze financiële en bancaire belangen waarbij de belangen van de burger en de democratie onder grote druk staan. De nieuwe Amerikaanse film “Inside Job” die momenteel in een aantal bioscopen draait geeft ook een goed inkijkje in de innige verwevenheid tussen de FED, Goldman Sachs en het Ministerie van Financiën in het Witte Huis.
Als sprekende voorbeeld gaf de Jong het feit dat maatregelen om de bankenbonussen te beperken via Europese wetgeving op een laag pitje staan. Hetzelfde geldt met de invoering van een bankenbelasting zoals de Tobin-tax, waarover ook alleen “gesproken” wordt.
Heel blij was de Jong met de komst van een nieuwe Europese organisatie genaamd “Finance Watch”, die tegenwicht moet gaan bieden aan de bankenlobby en het parlement van onafhankelijke informatie kan voorzien.

Hierna werd de paneldiscussie weer voortgezet met een prangende vraag of de Eurozone wel zo groot moet blijven met 27 landen of beter opgedeeld kan worden in meerdere groepen. De deskundigen waren voor een opdeling in twee of drie zones met de noordelijke landen in een Seuro (sterke Euro) en de zuidelijke landen in een Zeuro en eventueel een derde groep met Oost-Europese landen.
Vanuit het publiek kwam ook de vraag of de rijke Grieken en bedrijven niet in staat zijn om de Griekse staatsschuld flink te helpen verlichten. Griekenland heeft inderdaad een aantal hele sterke en rijke sectoren zoals de rederijen die tot de grootste ter wereld behoren, maar gek genoeg door een wet vrijgesteld zijn van belastingen!?
Ook veel hogere beroepen hebben hele gunstige belastingafspraken kunnen maken waardoor de fiscus miljarden misloopt. Dat kun je echter achteraf niet meer terugvorderen. Nieuwe wetgeving en een strenger belastingregime moeten uitkomst bieden maar dat kan nog jaren duren. De inkomensongelijkheid zou flink moeten worden aangepakt maar ook dat kost veel tijd.

Emile Roemer sloot de avond af en bedankte de organisatoren en de aanwezigen.
Hoe interessant en belangrijk dit onderwerp ook was; na twee uur zitten op een keiharde, rechte houten stoel was iedereen denk ik heel blij met de borrel en een hapje na afloop.
Update 2016
Uiteindelijk is Griekenland ondanks een nieuwe radicaal linkse regering, met als grootste winnaar de partij Syriza, onder leiding van premier Tsípras toch akkoord gegaan met een nieuwe lening van zo'n 86 miljard Euro die in delen over een aantal jaren worden uitbetaald en waar strenge voorwaarden voor gelden. Het totaal bedraagt daardoor meer dan 200 miljard aan leningen en zo wordt Griekenland bedolven onder financiële eisen, die ze nooit kunnen nakomen.
De geschiedenis leert dat dit niet de eerste keer is. In totaal is Griekenland al 5 keer eerder failliet gegaan. In 1897 heeft Griekenland vanwege hoge schulden ook al moeten aankloppen bij de Europese grootmachten en heeft bijna 40 jaar een internationale commissie moeten dulden die vergaande bevoegdheden had om de staatsfinanciën op orde te brengen. Tijdens die vele decennia ging belastinggeld en accijnzen op tabak en alcohol rechtstreeks naar Europa. De burgers reageerden hierop door op grote schaal een grijze of zwarte economie te ontwikkelen en volop belasting te ontduiken. Logisch dat ze hun regering niet meer vertrouwden. Dat zware regime heeft er toen ook niet toe geleid dat Griekenland schuldenvrij was, maar toen begon de tweede wereldoorlog en rolden de Duitse en Italiaanse tanks door Athene.   
Er is echter een land dat nog vaker failliet is gegaan en dat is Duitsland ! Zij gingen in totaal 8 keer failliet en hadden het geluk dat er in 1953 een internationale vredesconferentie gehouden werd waar zo'n beetje 90% van alle vooroorlogse schulden werden kwijtgescholden en dat over de nieuw ontstane schulden in de Tweede Wereldoorlog op een latere datum een nieuwe conferentie zou worden gehouden. Dat laatste is nooit gebeurd !
Duitsland heeft dus wel de kans gekregen om met een bijna schone lei te beginnen, maar stelt zich nu keihard op richting Griekenland. Hoe indringend minister van Financiën van Griekenland Varoufakis ook probeerde de Europese landen te wijzen op hun geschiedenis en te verzoeken om schuldverlichting. Het mocht niet baten. De boodschapper Varoufakis moest zelfs het veld ruimen. Behalve een persoonlijk drama is dit ook een drama voor de democratie, want de stem van het volk moet buigen voor de macht van het geld.   
Bron: artikel Jesse Freriks van De Correspondent dd 11 mei 2016 en boek historicus John Levandis.