Jeremy Corbyn, de uitgesproken linkse Laborleider.

 Een nieuwe wind.

Sinds medio September van 2015 is Corbyn de door de partijleden gekozen leider van de Laborparty in Groot Brittannië, die in het Lagerhuis oppositie voert.

Deze keuze was uitzonderlijk omdat Corbyn door prominente Laborleiders zoals Blair en Cameron ernstig wordt verguisd. Hij is volgens hen tè radicaal (links) en dat zou  schadelijk zou zijn voor het land Groot Brittannië en de stabiliteit van de economie. Gelukkig hebben de leden meer vertrouwen in hem en is hij met 59,5 % van de stemmen gekozen tot partijleider. Corbyn kreeg veel steun van de vakbonden en weet ook veel nieuwe leden aan Labor te binden sinds de regels versoepeld zijn. 

Corbyn heeft al een lange staat van dienst in de politiek bij Labor. Al sinds 1983 is hij lid van het parlement en heeft daarmee dus zo'n 35 jaar ervaring. In die periode heeft hij meestal zijn eigen geweten gevolgd en dus vaker de partijdiscipline genegeerd en anders gestemd dan de Laborleiding had aangegeven. Zo is hij een bekend tegenstander van de Engelse deelname aan de Irak- en Afghanistanoorlog.

In de media kreeg hij ook weinig aandacht en wordt hij vaak negatief afgeschilderd. Als Laborleider is dat wel anders geworden. Ze kunnen hem echter niet blijven negeren.

Politicus Corbyn is een naar eigen zeggen een democratisch socialist, zoals ook Bernie Sanders in de Verenigde Staten dat is. Hij is een duidelijk voorstander van nationalisatie van nutsbedrijven en de spoorwegen. Hij bestrijdt ook de belastingontwijking van grote ondernemingen en is voor een flinke verhoging van de winst- en  vennootschapsbelasting. Hij is ook een voorstander van de National Health Service als een overheidsinstelling. Hij pleitte ook al voor een leefbaar (living) minimumloon in 1998  en voerde campagne voor het afschaffen van het collegegeld. Zie ook http://solidaire-economie.blogspot.nl/2018/03/bernie-sanders-socialist-in-de-vs.html

Corbyn is geboren in 1949 in graafschap Wiltshire in GB. Na de middelbare school is hij twee jaar werkzaam geweest voor een ontwikkelingsorganisatie, Voluntary Services Overseas, in Jamaica . Na terugkomst ging hij werken voor de vakbonden en vanaf 1974 tot 1984 was hij raadslid in een Londense deelgemeente Haringey totdat hij een zetel verwierf in het Lagerhuis. Hij is drie keer getrouwd en vanaf 2015 met de Mexicaanse Laura Alvarez. Uit een eerder huwelijk heeft hij drie zonen.   

De opkomst van linkse partijen die tegenwicht willen bieden aan de neo-liberale partijen en economie is sinds de crisis in 2008 en de daarop volgende recessie (afnemende groei) steeds sterker geworden.  De toenemende Inkomens- en vermogensongelijkheid brengt grote schade toe aan de maatschappij en economie en moet afgebouwd worden door progressieve belastingen. 
     

foto: Corbyn  (nl.wikipedia.org)

Het waren zeer woelige jaren voor Corbyn in het Britse parlement en onder de perikelen van de Brexit. Zijn volgens sommigen starre houding zorgde ook binnen de eigen gelederen voor tweestrijd.  Zijn Conservatieve opponent Boris Johnson won uiteindelijk de laatste beslissende verkiezingen in december 2019  met overtuiging en dat betekende voor Corbyn het politieke einde. Begin april heeft Labor (digitaal) een opvolger gekozen, de meer gematigde persoon van Starmer.   

Bernie Sanders, socialist in de VS.

Veel Nederlanders hoorden pas van deze man tijdens de presidentsverkiezingen toen er een opvolger moest komen voor de democraat Barack Obama. Van de zijde van de Republikeinen werd het,  de in eerste instantie onafhankelijke  kandidaat, Donald Trump, die de nominatie na veel tumult in de wacht sleepte. Bij de Democraten bleef het tot het einde toe spannend en ontstond een heftige strijd tussen Hillary Clinton en Bernie Sanders. Hillary was de gedoodverfde kandidaat die als eerste vrouw president zou worden. Zij had zoveel ervaring als vrouw van president Bill Clinton, als minister van Buitenlandse Zaken onder Obama en als senator. Het liep toch anders, niet Clinton maar Trump werd president en zelfs met 3 miljoen minder stemmen. Zo verrassend als de onervaren Trump op deze post, zo verrassend was ook de doorbraak van Bernie Sanders die veel jongeren inspireerde en verleidde om te gaan stemmen.  Om beter te begrijpen wat hier gebeurd is, ben ik het boek “Onze revolutie, een toekomst om in te geloven” gaan lezen dat  uitgegeven is begin 2018 door Starfish Books en met een voorwoord van SP- partijleider Lilian Marijnissen.

Wie is deze Amerikaan met geboortejaar 1941, dus nu achter in de zeventig, die zich democratisch socialist durfde te noemen in een land waar socialisme altijd al een vloek leek te zijn?         Socialisme,  communisme  en marxisme zijn in de VS synoniemen van elkaar en staan haaks op de traditionele waarden, waar de VS op gebouwd is zoals vrijheid en ondernemingszin. Het was ondenkbaar dat miljoenen Amerikanen dit gedachtegoed ooit zouden omarmen en toch gebeurde het. Juist omdat Sanders meteen duidelijk maakte dat hij niet tegen ondernemingen was en bijvoorbeeld geen supermarkten zou “onteigenen” of tot staatsbezit zou bombarderen.  Het was Sanders juist te doen om een rechtvaardige inkomens- en vermogensverdeling, een leefbaar minimum loon, goede sociale voorzieningen, het recht van toegang tot (dus gratis) tot onderwijs en betaalbare gezondheidszorg voor iedereen. Dat waren de idealen van Sanders en daarin vond hij vele medestanders tijdens zijn campagne.

Sanders is geboren in een arm deel van de wijk Brooklyn in New York, als jongste zoon van een voor de Nazi’s gevluchte Poolse, Joodse vader met nog een zes jaar oudere broer Larry. Ondanks dat Bernie zichzelf niet als bolleboos beschouwde, kwam hij uiteindelijk na de middelbare school toch terecht op zijn 19^e jaar bij de Universiteit van Chicago. Daar ging een nieuwe wereld voor hem open en vooral in de prachtige bibliotheek “Harper Library”. Hij was vooral geïnteresseerd in de Amerikaanse Geschiedenis , maar hield ook oog voor sociologie, psychologie, economie en politicologie. In die jaren woedde er een heftige maatschappelijke strijd rondom de Vietnam oorlog, maar ook veel demonstraties over mensenrechten. Bij Sanders ontwikkelde zich een sterk politiek en maatschappelijk bewustzijn en hij sloot zich daarom al vroeg aan bij de Young People’s Socialist League, de Student Peace Union en het Congress of Racial Equality. Hij had al vroeg door dat het kapitalisme alleen een kleine groep zeer bevoorrechtte en dat het ten koste ging van de overgrote meerderheid van de bevolking. Zo ontwikkelde Sanders zich geleidelijk tot een activist, die campagnes en demonstraties steunde rondom vredeskwesties, arbeids- en burgerrechten. Sanders werd ook wel eens gearresteerd en leerde dan ook de brutale en wrede Chicago-politie kennen, die heel lang raciaal optreden is verweten. Tot op de dag van vandaag worden er in de VS nog regelmatig zwarte mensen doodgeschoten, die onbewapend bleken of stierven in de cel wanneer ze voor lichte vergrijpen werden opgepakt.

Sanders heeft meegelopen met marsen en demonstraties, die onder leiding stonden van dominee Martin Luther King, zoals de Mars naar Washington voor Banen en Vrijheid . Dankzij al deze inspanningen kwam er in 1965 de belangrijke Voting Rights Act. King was een groot voorbeeld voor Sanders, maar werd uiteindelijk neergeschoten. Gek genoeg niet tijdens een bijeenkomst voor mensenrechten, maar juist tijdens een betoging voor redelijke lonen en arbeidsomstandigheden voor de vuilnisophalers in Memphis, Tennessee. King was  ook een brede maatschappelijke activist.  Sanders was erbij op 28 augustus 1963 op de National Mall, toen Kind de beroemde speech gaf “I have a dream”. Sanders schrijft in het boek dat King en zijn levenswerk een voortdurende inspiratie bron is geweest.  

Een andere belangrijke inspirator was Eugène Victor Debs (1855-1926) , de oprichter van de Amerikaanse socialistische partij. Daarnaast is deze man zesmaal kandidaat geweest bij  presidentsverkiezingen. In 1920 kreeg hij bijna een miljoen stemmen, nadat hij campagne had gevoerd vanuit de gevangenis. Daar was hij in terecht gekomen omdat hij zich verzette tegen de Eerste Wereldoorlog. Sanders heeft over deze historische figuur een 30 minuten durende documentaire gemaakt om aandacht te besteden aan diens inzet voor de werkenden en de armen.  Het lijkt op het moeizame leven van een andere Socialistenleider in Duitsland, Rosa Luxemburg die het uiteindelijk met de dood heeft moeten bekopen. http://sociale-impuls.blogspot.nl/2014/12/het-bewogen-leven-van-rosa-luxemburg.html
De aanloop van Sanders richting de politiek is een lange weg geweest over vele onbekende nieuwe paden.

Einstein was ook een socialist

Meerdere keren heeft hij geprobeerd als onafhankelijke kandidaat in aanmerking te komen voor een senaatzetel, maar zonder succes. Wel werd hij onverwachts als onafhankelijke kandidaat gekozen in het voorjaar van 1981 tot Burgemeester van het plaatsje Burlington in de staat Vermont. De eerste keer in de geschiedenis dat dit geen democraat of republikein was. Maar zijn progressieve ideeën werden tegengewerkt door de zittende partijen. Sanders liet zich echter niet ontmoedigen en wist op allerlei manieren toch stapje voor stapje vooruitgang te boeken. Na drie zittingsperioden werd hij zelfs uitgeroepen tot beste of meest succesvolle burgemeester van de VS. Hij heeft enorme veranderingen kunnen doorvoeren in het plaatsje met een goed betaald politiekorps, veel groen- en milieu-investeringen, sociale voorzieningen en een bloeiend divers, cultureel leven. Zijn succesvolle projecten worden vaak overgenomen in andere plaatsen en steden.

In 1990 werd Sanders de eerste onafhankelijke kandidaat in 40 jaar die in het Congres terecht kwam. Later in 2006 werd hij zelfs senator namens Vermont. Daar heeft hij zich ook jaren ingezet voor maatschappelijke kwesties. Sanders is dus een doorgewinterde politicus die op alle niveau’s en vanuit allerlei functies het politieke speelveld heeft betreden. Hij heeft een lange aanloop gehad alvorens zich kandidaat te stellen voor de presidentsverkiezingen. 
Deze presidentscampagne begon met bijeenkomsten in kleine zaaltjes met nauwelijks honderd mensen, maar groeide uiteindelijk uit tot massabijeenkomsten waar tienduizenden mensen op af kwamen. Het gaf Sanders vleugels, figuurlijk gesproken, en hij wist ook daadwerkelijk een flink aantal staten te veroveren als democratisch kandidaat . Hij versloeg vaker de ervaren Hillary Clinton. Een prestatie van formaat. Uiteindelijk had hij toch niet genoeg kiesmannen verzameld om de democratische nominatie binnen te halen en dus bekende hij uiteindelijk steun aan Hillary op 12 juli 2016. Het mocht echter niet baten, want Donald Trump won geheel onverwachts de verkiezingen.  

In het boek lezen we echter dat Sanders vol vertrouwen is dat zijn nederlaag slechts een tijdelijke is en dat de nieuwe generaties uiteindelijk de politieke en democratische macht zullen gaan opeisen en daarbij zeker de insteek van een socialistische aanpak zullen kiezen. We zien het al in veel landen momenteel als reactie op de mondiale financiële en economische crisis van 2008 en de recessie daarna. Denk bijvoorbeeld aan de gekozen Laborleider Jeremy Corbyn, die de meest linkse stroming binnen Labor vertegenwoordigd. Zie ook http://solidaire-economie.blogspot.nl/2018/03/jeremy-corbyn-de-uitgesproken-linkse.html

Update 
Het roer van het kapitalisme moet om en daarbij spelen grassroot-bewegingen een belangrijke rol ! Echte veranderingen komen maar zelden vanuit het bestaande establishment, maar moeten afgedwongen worden door aanhoudende massabetogingen, dat was de overtuiging van Sanders.
In 2019 begonnen de voorbereidingen voor de volgende presidentsverkiezingen waarbij de democraten hopen dat ze de zittende president Donald Trump kunnen verslaan. 
Sanders stelt zich ook opnieuw verkiesbaar en haalt de meeste democratische stemmen (26%) in New Hampshire op 12 februari 2020 binnen. Twee weken daarvoor in Iowa  moesten de stemmen opnieuw geteld worden, maar was Sanders net nummer twee geworden. Bij de volgende voorverkiezingen in de staat Nevada 22 februari was het overwinningsresultaat evident. Nadat de helft van de stemmen geteld waren had Sanders als 46% behaald. Op Super Tuesday op 3 maart 2020 , wanneer er in veertien Staten tegelijkertijd gestemd zal worden, zal de genadeklap komen en zal Sanders er waarschijnlijk met kop en schouders bovenuit steken. Achteraf bleek dat Joe Biden waarschijnlijk toch de meeste kiesmannen heeft behaald. Het wordt een nek-aan-nek-race tussen Biden en Sanders. De meeste andere democratische kandidaten hebben zich al teruggetrokken. 
Ondanks zijn leeftijd hoopt hij de meeste kiesmannen te winnen, zodat hij de democratische nominatie krijgt en kan hij het rechtstreeks opnemen tegen Trump. 

Update 2, 18 maart 2020
Na weer een aantal voorverkiezingen  is het bijna zeker dat Joe Biden zal gaan winnen als democratische kandidaat. Hij heeft momenteel 1086 kiesmannen tegenover 772 kiresmannen voor Bernie Sanders. De grote staat Florida werd dik gewonnen. Om presidentskandidaat te worden zijn 1991 kiesmannen benodigd.De vraag is hoelang Sanders zal volhouden en Biden nog kan overhalen om meer linkse punten over te nemen.  Eind maart of begin april gooide Sanders de handdoek in de ring en trok zich als kandidaat terug , maar wil wel nog op de kieslijsten van de aanstaande voorverkiezingen in een aantal Staten blijven staan, zodat er tot het einde voor de voorverkiezingen druk van links op Biden blijft staan. 



                              

Do or Don’t “Donut Economy” ?

De Britse econome Kate Raworth heeft veel media-aandacht gekregen. Vooral door de Tegenlicht-uitzending over haar nieuwe boek Donut Economy.Woensdag 14 februari komt er ook een Tegenlicht MeetUp-040 bijeenkomst in Eindhoven rondom dit thema.

Het Eindhovens Dagblad (11 januari 2018) heeft uitgebreid aandacht besteedt aan deze vernieuwende visie. Bij de verschijning van de Nederlandse vertaling heeft ze op verschillende plaatsen voor volle zalen lezingen en discussiebijeenkomsten gehouden. Zie ook https://www.ed.nl/economie/de-economie-is-als-een-donut~a4b7fe90/

De eerste indruk is verfrissend en inspirerend omdat zij laat zien dat de economie eigenlijk aan twee kanten begrensd moet worden. Enerzijds moet de economie  iedereen, wereldwijd voorzien van de noodzakelijke basisbehoeften zoals eten, huisvesting en  kleding. Dat is een fundamenteel en universeel mensenrecht.  Anderzijds mag de totale mondiale economie geen bedreiging vormen of  schade toebrengen aan de planeet, het milieu en de biodiversiteit. We moeten ons gedragen als rentmeester van de planeet aarde en daarbij denken aan enerzijds een groeiende wereldbevolking en daarnaast aan toekomstige generaties. Uiteraard zal ieder weldenkend mens het hier mee eens zijn.  

De fundamentele vraag is echter of dit de kenmerken zijn van een gezonde economie of van een vitale, duurzame samenleving? Met andere woorden kan de economie hier zelf voor zorgen of is het juist de overheid en de mondiale overlegorganen die deze grenzen politiek en juridisch moeten vaststellen/bewaken en de vrijheid van de economie dus moeten inperken. Raworth geeft voorbeelden van aanvullende, complementaire valuta die in steden, regio’s en soms grotere gebieden gebruikt worden als aanjager van een lokale economie. Prima en zinnig, maar feitelijk is dat een financieel instrument dat de economie kan stimuleren of afremmen. Dus meer een zaak van politieke economie of politieke filosofie dan van de economie als zodanig. 

Het gekozen beeld van de donut is een sterk aansprekend beeld omdat deze vorm, de torus,  een fundamenteel energieprincipe is dat we terugzien in het atoom, bij de mens, de aarde en zelfs ons sterrenstelsel. Het is het meest fundamentele stromings- of energieprincipe. Als dit een kenmerk is van de natuur met al haar energetische, ecologische en biologische kringlopen dan is het zeker ook goed voor de economie moet Raworth gedacht hebben. Een gesloten kringloop is ook de basisfilosofie is van Braungart en McDonough in het boek “Cradle to Cradle”.  

De in de Nederlandse editie van Donut Economy beschreven “zeven stappen naar een economie voor de 21e eeuw" zijn echter zeer divers en zeker geen effectief pad naar een ideale donuteconomie. Feitelijk zijn het losstaande thema’s, die ze bespreekt. Zo heet een hoofdstuk “Alle mensen zijn economen”. Interessant maar helaas leidt deze constatering niet tot een snelle verandering en is het zeker geen garantie voor een regeneratieve en distributieve economie.  

Een ander hoofdstuk luidt: "Wees agnost als het om groei gaat". De wereld en de beschikbare grondstoffen, waterhoeveelheden en vruchtbare grond zijn eindig en dus kan ook de groei van de economie niet oneindig zijn. Terecht en dat sluit ook aan bij de visie van de Club van Rome, waar Raworth lid van is. De dieperliggende vraag is echter of dit ook voor bedrijven geldt, die actief zijn in de economie. Mogen zij ook niet groeien? Ook niet als zij hun processen en producten volledig duurzaam hebben gemaakt en een toonbeeld zijn van een circulaire economie? De strikte aversie tegen groei is wat overdreven. In "Cradle to Cradle" lezen we juist dat overvloedigheid, groei en bloei gezonde kenmerken zijn, met als voorbeeld de kersenbloesem.

Woorden als kapitalisme, socialisme of communisme komen niet voor in het boek. Karl Marx wordt vier en neoliberalisme wel veertien keer genoemd.

Inkomens- en Vermogens(verdeling)vraagstukken zijn natuurlijk heel belangrijk zoals Piketty en Wilkinson & Pickett hebben aangetoond. Raworth noemt ze wel. Belastingen en premies zijn echter fiscale, politieke en juridische vraagstukken en gaan verder dan de economie zelf. 

Volgens eminence grise Jan Terlouw is juist het kapitaal het hoofdprobleem in onze tijd. Als 1% meer vermogen heeft dan de helft van de wereldbevolking tezamen dan is dat wel een probleem, want wat doen ze met dat geld? Terlouw gaf ook aan dat in de meeste markten sprake is van een oligopolie, waarbij een heel klein aantal bedrijven grotendeels de marktmacht in handen hebben en de consument vrijwel berooid achterlaten. Niks vrije markt of volledige mededinging en dus ook geen optimaal evenwicht van vraag en aanbod. Raworth's benadering is echter geen directe aanval op het neoliberalisme en marktdenken. In haar conclusies mogen particulieren, ondernemers, bedrijven en de overheid allemaal bijdragen aan de donut economie.

  Echte economische onderwerpen als een rechtvaardige prijs, samenwerking of concurrentie worden nauwelijks besproken. Ga verder experimenteren met eigendomsvraagstukken & bedrijfsstatuten en verander zo "het DNA van het bedrijfsleven" is dan het motto van Raworth. Dat is een vrij open oproep, maar geeft ons geen duidelijke richting op de korte termijn.

Hoe relevant en zinnig het boek Donuteconomie is om mensen te interesseren voor de economie, het lijkt toch te ontbreken aan enige urgentie en concrete stappen naar de zo vurig gewenste donuteconomie.